ކާނާ ވިހަވުމަކީ ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ހިސާބެއްގައި އާންމުކޮށް ފެންނަ ބައްޔެކެވެ. ކާނާ ވިހަވުމަކީ ބައެއް ފަހަރު ފުރާނައަށް ނުރައްކާވާ ކަމެކެވެ. މިހާތަނަށް ހޯދިފައިވާ ގޮތުން 250 އަށްވުރެ ގިނަ ތަފާތު ބަލިތަކުގެ ސަބަބުން ކާނާ ވިހަވުން ކުރިމަތި ކުރުވައެވެ. ކާނާ ވިހަވުމަ(Food poisoning)ކީ ކާނާ އާއި ނުގުޅުމެވެ. ކާނާ ވިހަވުމަކީ ނުރައްކާތެރި ޖަރާސީމު ތަކާ ތަޣައްޔަރު ވެފައި ހުންނަ ކާބޯތަކެތި ބޭނުންކުރުމުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. ނުރައްކާތެރި ޖަރާސީމު ތަކުގެ ތެރޭގައި ބެކްޓީރިޔާ، ޕެރަސައިޓް އަދި ވައިރަސް ތައް […]
ޓައިފޮއިޑް ހުން
ގަދަ ހުން ގަދަ ހުން (Typhoid fever or Enteric fever) ނުވަތަ ޓައިފޮއިޑް ހުމަކީ ޖަރާސީމަކުން ޖެހޭ ގައިންގަޔަށްއަރާ ބައްޔެކެވެ. މިއީ ފަރުވާނުކޮށްފިމަ ފުރާނައަށް ނުރައްކާވުން އެކަށީގެންވާ ބައްޔެކެވެ. ގަދަހުން އާންމުކޮށް ޖެހެނީ ސުކޫލް އުމުރުފުރާގެ ކުދިންނާއި، ޒުވާނުންނަށެވެ. ނަމަވެސް ކޮންމެ އުމުރެއްގެ މީހަކަށް ވެސް ޖެހިދާނެ އެވެ. ހޫނު މޫސުމުގައި އިތުރުކަން ފާހަގަކުރެވިފައިވާ މިބަލި ނިސްބަތުން ފިރިހެނުންނަށްޖެހޭ މިންވަރު އިތުރެވެ. އަދި ރަށްފުށުގައި މިބަލި އާންމުކަން ވެސް ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. ސަބަބު ޓައިފޮއިޑް ހުމަކީ ”ސަލްމޮނެއްލާ ޓައިފި”(Salmonella […]
ހައިޑްރޯނެފްރޯސިސް
ލަފްޒީގޮތުން ބަލާއިރު “ހައިޑްރޯ”(hydro) ގެ މާނައަކީ “ފެން” އެވެ. އަދި “ނެފްރޯސް”(nephros) ގެ މާނައަކީ ގުރުދާ އެވެ. އެހެންކަމުން ހައިޑްރޯނެފްރޯސިސް ގެ ލަފްޒީ މާނައަކީ “ގުރުދާގައި ފެންހަރުލުމެވެ”. ހައިޑްރޯނެފްރޯސިސް(hydronephrosis) އަކީ ދެގުރުދާއިންކުރެ ގުރުދާއެއް ދުޅަވުމެވެ. ގުރުދާ ދުޅަވަނީ ކުޑަކަމު ނަޖިސް ގުރުދާއިން ބޭރުނުވެ، ގުރުދާގައި ޖަމާވުމުންނެވެ. މިގޮތަށް ދިމާވަނި ގުރުދާއިން މަސާނާއަށް ކުޑަކަމު ނަޖިސް އުފުލައިދޭ ހޮޅި “ގުރުތާ” ގައި ބެދުމެއް ނޫނީ ހުރަހެއް ހުރެގެންނާއި، އުފެދުމުގައި ކުޑަކަމު ނަޖިސް މަސާނާއަށް ދިއުމަށް ހުރަސްއެޅޭނެ ފަދަ ކަމެއް […]
ކަނޑުގައި ލޮނު ރަހަލަނީ ކީއްވެ؟
Why is the sea salty? – ކަނޑުގައި ލޮނު ރަހަލަނީ ކީއްވެ؟ އެއީ ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށް އިޙުސާސް ކުރެވޭ ކަމެކެވެ. ކޮންމެ އިރަކު ރަހަ ބެލިޔަސް ކަނޑުގެ ފެންގަނޑު ގައި ލަނީ ލޮނު ރަހައެވެ. މިއީ ކީއްވެގެން ބާވައެވެ؟ ކަނޑުގައި ހުތްރަހަ ނުވަތަ ކުޅި ރަހަ ނުވަތަ ފޮނި ރަހަ ނުލަނީ ކީއްވެގެން ބާވައެވެ. އަދި ދުނިޔެ ދޮށިވެ ޒަމާންތައް ފާއިތުވަމުން ދާއިރު، ކަނޑުގައި ހުންނަ ލޮނު ރަހަ އެއްވަރަކަށް ހުންނަނީ ކީއްވެގެން ބާވައެވެ؟ […]
ގުރުދާ ފޭލްވުން
ގުރުދާ ފޭލްވު(kidney failure)މުގެ މާނައަކީ ދެގުރުދާގެ ތެރެއިން އެއްވެސް ގުރުދާއެއް އޭގެ ޒާތުގައި އަމިއްލައަށް މަސައްކަތް ނުކުރެވުމެވެ. އެހެން ގޮތަކަށް ބުނާނަމަ ދެގުރުދާގެ ވެސް %90-85 މަސައްކަތް ނުކުރުމެވެ. ގުރުދާ ފޭލްވުން ބައެއް ފަހަރު އެކިޔުޓް ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ނޫނީ ކްރޯނިކް ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ކުރިމަތި ވެދާނެ އެވެ. ގުރުދާ ފޭލްވުމަކަށް ފަރުވާއެއް ނޯވެއެވެ. ނަމަވެސް ފަރުވާއާއެކު އުފާވެރި ދިރިއުޅުމެއް ހޭދަކުރެވިދާނެއެވެ. ދުނިޔޭގެ އާބާދީގެ 2 މިލިޔަން މީހުންނަށް ގުރުދާ ފޭލްވުން ކުރިމަތިވެފައި ވެއެވެ. […]
ހުދުބަލި
ހުދުބަލި(vitiligo) ހުދު ބައްޔަކީ ހަށިގަނޑުގެ ހަން ހުދުވާ ބައްޔެކެވެ. ނުވަތަ ހަމުގެ ހަގީގީ ކުލަދާ ބައްޔެކެވެ. މިބަލިޖެހުމުން ހަމުގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި ހުދުކުލައިގެ ލައްތަކެއް ޖަހައެވެ. މިލައްތައް ހުންނަނީ ހުދުކުލައިގެ ތިކިތަކެއް ނޫނީ ޕެޗްތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަދި މިހުދުކުލައިގެ ލައްތައް ހުންނާނީ އާދައިގެ ހަންގަނޑެކޭ އެއްގޮތަކަށެވެ. މިގޮތަށް ހަން ހުދުވަނީ އެހިސާބުގައި ހުންނަ މުށިކުލަ ފިލައިދިއުމުންނެނެވެ. ނުވަތަ އެހިސާބުގައި ހުންނަ މެލަނިން ޕިގްމެންޓްތައް ފިލައި ދިއުމުންނެވެ. ހުދުބަލީގައި ބައެއް މީހުންގެ ހަމުގައި ކުދިކުދި ތިކިތަކެއްގެ މިންވަރަށް ހަން ހުދުވިޔަސް […]
މާބަނޑު ދުވަސްވަރު: އުފަންވާއިރު ބަރުދަން ލުއިވުން
އުފަންވާއިރު ބަރުދަން ލުއިވުން(low birth weight) މާނަކުރެވެނީ އުފަންވާއިރު ބަރުދަން 2.5 ކިލޯގްރާމް އަށްވުރެ ލުއިވުމަށެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ތުއްތު ކުއްޖަކު އުފަންވާއިރު ބަރުދަނުގައި އެވްރެޖްކޮށް 3.5 ކިލޯ ވަރު ހުންނާނެ އެވެ. އުފަންވާއިރު ބަރުދަން ލުއިވުމުން ތުއްތު ދަރިފުޅު ނިސްބަތުން ކުޑަޔަސް، އެއީ އެހެން މައްސަލައެއް ނެތް، ދުޅަހެޔޮ ކުއްޖަކަށްވުމަކީ ގާތް ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އުފަންވާއިރު ބަރުދަން ލުއިވުމަކީ ނުރައްކާތެރި ޞިއްޙީ މައްސަލަތައް މެދުވެރި ކުރުވައިފާނެ ކަމެކެވެ. ސަބަބު އުފަންވާއިރު ބަރުދަން ލުއިވާ އެންމެ އާންމު ސަބަބަކީ ދުވަސްނުފުރާ […]
ދުރުފުސްވުން
ދުރުފުސްވުން (myopia) މިއީ ކައިރީގައި ހުންނަ އެއްޗެހި/ތަންތަން ސާފުކޮށް ފެނިފައި ދުރުގައި ހުންނަ އެއްޗެހި/ތަންތަން ފުސްކޮށް ފެނުމެވެ. ނޫނީ ދުރުގައި ހުންނަ އެއްޗެހި ،ތަންތަން ރަނގަޅަށް ނުފެނުމެވެ. އެހެންކަމުން ދުރުފުސްވުމަށް ބައެއް ފަހަރު “ކައިރި ރަނގަޅަށް ފެނުން”(nearsightedness) މިހެން ވެސް ކިޔައި އުޅެއެވެ. ދުރުފުސްވުމަކީ މީހާގެ ފެނުމަށް އަސަރުކުރުވާ ވަރަށް އާންމު ހާލަތެކެވެ. ދުރުފުސްވުމަކީ މަޑުމަޑުން ގޮސް ކުރިމަތިވެދާނެ ހާލަތެކެވެ. ނޫނީ ކުއްލިއަކަށް ވެސް ކުރިމަތިވެދާނެ ހާލަތެކެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ދުރުފުސްވުން ކުރިމަތިވެ، އެކަން ގޯސްވެގެންދަނީ ކުޑައިރުގައެވެ. […]